شاید شما هم به فکر ایجاد کسب و کاری جدید یا توسعه آن هستید. مطمئناً یکی از اولین نیازهایی که باید برطرف کنید مکانی مناسب برای آن است. مکانی که فضای مناسب، با تهویه هوا داشته باشند و در مدت زمان کوتاه با هزینه‌ای کم تهیه شوند. سوله دقیقاً همان چیزی است که شما به دنبال آن هستید و تمام ویژگی‌های مد نظر شما را دارا است.
برای آشنایی بیشتر با سوله‌ها، خصوصیات و کاربرد آنها، نحوه طراحی، ساخت و همچنین مواد استفاده شده در آن ما را تا پایان متن همراهی کنید.
آنچه در این مطلب خواهید خواند
سوله چیست؟
سوله‌ها سازه‌هایی فلزی با سقف‌های شیب‌دار هستند که در کارخانه‌ها، مرغ‌داری، تعمیرگاه‌ها، فروشگاه‌ها، انبارها، آشیانه هواپیما و در تمامی جاهایی که به ساختمانی به دهانه بزرگ احتیاج است کاربرد دارند. در این سازه به علت بزرگی تیرها و ستون‌ها از تیرورق در پروفیل سوله استفاده می‌شود.
خصوصیات سوله
سوله‌ها با توجه به اندازه، شیب موجود در سقف و همچنین دهانه بزرگ آنها توسط پروفیل‌های موجود در بازار قابل ساخت نیستند و باید پروفیل‌های آن به صورت اختصاصی ساخته شود که به آنها به اصطلاح تیره برق می‌گویند.
انواع سوله بر حسب وزن
سوله‌ها با وزن‌های متفاوتی ساخته می‌شوند که وزن آنها متاثر از نوع سوله، کاربرد، مواد استفاده شده در آن و تجهیزاتی که در ساخت سازه به کار برده می‌شود، است.
به طور کلی سوله‌ها بر حسب وزنی که دارند به دو دسته سوله سبک و سوله سنگین تقسیم بندی می‌شوند که در ادامه به بررسی هر یک از آنها می‌پردازیم.
- سوله سبک: از بهترین و کاربردی‌ترین نوع سوله است. از این سوله سبک در کارهایی که نیاز به سوله با دهانه بزرگ دارند مثل تعمیرگاه‌ها، کارخانه، انبار، سالن‌های ورزشی، تعمیرگاه و… استفاده می‌کنند. سوله سبک با وجود وزن پایینی که دارد از مقاومت بالایی برخوردار است. همچنین این سوله با هزینه پایین و در مدت زمان کوتاهی قابل نصب است.
- سوله سنگین: سوله‌های سنگین به دو صورت سوله سنگین بتنی و سوله سنگین اسکلت فلز ساخته می‌شود. در سوله‌های سنگین بتنی ستون‌ها نیز از بتن ساخته شده‌اند، اما در سوله سازه فلزی تنها در فوندانسیون و سقف از بتن استفاده می‌کنند و مابقی اجزا آن تماماً از فولاد ساخته می‌شود.
در انتخاب مواد گفته شده برای ساخت سوله سنگین معیارهایی مختلفی دخیل هستند. از جمله این معیارها عبارت‌اند از:
- مدت زمان ساخت
- وزن نهایی
- کاربرد
- همچنین هزینه ساخت سوله است.
انواع سوله از لحاظ اندازه دهانه
سوله‌ها برحسب اندازه دهانه‌ای که دارند به 5 دسته زیر تقسیم بندی می‌شوند.
- سوله تک دهانه به صورت 8
- سوله دو دهانه به صورت 88
- سوله چندضلعی ضلعی
- سوله قوسی
- سوله چند دهانه با ستون‌های مشترک به صورت عدد 88888
طراحی سوله
طراحی سوله مقوله‌ای مهم است که هزینه نهایی ساخت سوله و همچنین استحکام آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در طراحی یک سوله باید موارد زیر را در نظر بگیرید.
- بارگذاری بار مرده، بار برف و همچنین بار نامتقارن
- بارگذاری‌های جانبی سوله که شامل بار ناشی از باد و زلزله می‌شود
- ضریب منطقه‌ای
- ارتفاع جانبی و ارتفاع دیوار سوله
- اندازه دهانه و طول سوله
- تعداد قاب‌های طولی سوله
- طراحی پرلین‌ها از طریق نرم افزارها
- میزان شیب سقف سوله
- بارگذاری جرثقیل
- مواد مورد استفاده در سوله
- نوع زمین و همچنین تنش مجاز خاک منطقه
- طراحی اتصالات و بیس پلیت
- طراحی sag rod
در نهایت باید محاسبات کلی در خصوص ساخت سوله و همچنین طراحی با حداقل میزان دورریز ورق را نیز ارائه دهند.
سقف سوله
پوشش مورد استفاده در سقف سوله به طور کلی از مواد و ترکیبات زیر ساخته می‌شود.
- ساندویچ پنل‌ها
- ورق گالوانیزه
- توری مرغی
هزینه ساخت سوله
هزینه ساخت سوله از مهم‌ترین فاکتورهایی است که در انتخاب نوع آن تأثیر می‌گذارد. البته لازم به ذکر است که میزان هزینه‌های پیشنهادی هر شرکت در خصوص ساخت آن متفاوت بوده ولی به طور کلی می‌توان گفت که هزینه آن متأثر از عواملی چون اندازه و ابعاد دهانه سوله، جنس و مواد به کار رفته در ورق‌ها، روش ساخت، وزن سوله، دیوارهای سوله و نوع سقف است. در تمامی این فاکتورهای گفته شده وزن سوله بیشترین تأثیر را در تعیین هزینه نهایی سوله دارد. همچنین نوع کاربرد و عملکرد سوله نیز در تعیین دقیق میزان هزینه ساخت بسیار مؤثر است.
انواع فشار بارهای وارد شده بر سوله
به طور کلی بارهایی بر تمامی سوله‌ها وارد می‌شود، اما برخی از آنها به مکان قرارگیری سوله بسیار وابسته هستند. در واقع محل قرارگیری سوله است که میزان، وجود یا عدم وجود چنین بارهایی را مشخص می‌کند. در ادامه به طور کلی به بررسی این بارها می‌پردازیم.
- بار زلزله: بار زلزله از جمله بارهایی است که احتمال وقوع آن به مکان قرارگیری سوله وابسته است. زلزله در جهات عمودی، افقی یا حتی ترکیبی به سازه ما فشار وارد می‌کند. بنابراین در طراحی سازه باید تمامی این احتمالات را با توجه به تاریخچه وقوع زلزله در آن منطقه و همچنین بررسی گسل‌های احتمالی در نظر گرفت.
- بار باد: میزان بار باد هم همانند بار زلزله متأثر از مکان قرار گیری سوله است. فشار باد عموماً به بدنه سازه وارد می‌شود با توجه به جغرافیای مکانی آن باید میزان و احتمال فشار وارد شده از باد را اندازه گیری کرد و بر حسب آن سازه را طراحی و ساخت.
- بار برف: بار برف که به طور عمودی به سقف سوله وارد می‌شود نیز متأثر از شرایط جغرافیایی محل قرارگیری سوله است.
- بار مرده: این بار در تمامی سازه‌ها وجود دارد و متأثر از شرایط جانبی نیست. درواقع بار مرده بار ثابت روی سازه است که مجموع وزن استراکچر، سقف و… مقدار آن را تعیین می‌کند.
- بار زنده: میزان این بار با توجه به نوع سوله تعیین می‌شود. در واقع قسمت‌های متغیری از سوله که جز ثابت آن نیستند میزان این بار را تعیین می‌کنند. محاسبه دقیق این بار امکان‌پذیر نیست چراکه ممکن است موارد غیر قابل پیش بینی در آینده به سوله اضافه شود.
اجزا تشکیل دهنده سوله
اجزایی که یک سوله را تشکیل می‌دهند به شرح زیر هستند.
- فریم یا قاب
- مهاربند
- استرات
- پی
- جرثقیل
- ناودانی
- گیرت
- سایه بان
- تیر
- پرلین یا لاپه
تیرورق ورق مورد استفاده در ساخت سوله
همان طور که در ابتدای متن گفتیم برای ساخت سوله از تیرورق‌های ورقهای معمولی نمی‌توان استفاده کرد. یکی از تیر ورق‌هایی که در ساخت سوله استفاده می‌شود تیرورق ورق با جان موجدار یا سینوسی است. در ادامه قصد داریم به بررسی این تیرورق ورق که در ساخت سازه به عنوان شاه تیرورق‌ها ورق‌ها نیز شناخته می‌شود بپردازیم.
- تیر با جان سینوسی: این نوع تیرورق ورق در ضخامت کم با بال‌های ورقهای فولادی و پهن ساخته می‌شود. این نوع تیرها به دلیل شکل پروفایلشان در برابر تنش برشی پایدار هستند و از همین جهت است که نیاز به تقویت کننده‌های عرضی را در ساخت سوله از بین می‌برد.
مزیت‌های استفاده از تیر با جان سینوسی در سوله‌ها
آیا می‌دانید چه مزیت‌هایی باعث شده است که این تیر با عنوان شاه تیر در عرصه ساخت ماسوله شناخته شود؟ ما در ادامه مزیت‌های این تیر را در قالب لیستی به شما خواهیم گفت.
- ضخامت کم تیر با جان سینوسی باعث می‌شود که در نهایت وزن سوله در مقایسه با پروفیل‌های نورد که مرسوم‌تر هستند به صورت چشم‌گیری کاهش پیدا کند.
- موج‌های سینوسی در این تیرها از گسیختگی ناشی از کمانش جلوگیری می‌کند.
- به تعداد تقویت‌های کمی برای ساخت سازه نیاز می‌شود.
- برای ساخت سوله‌هایی با دهانه بالاتر از 10 متر استفاده از تیر با جان موجدار مقرون‌به‌صرفه‌تر از استفاده از تیرهای با جان بتنی است.
- سوله با تیرورق ورق با جان موجدار میزان دی‌اکسیدکربن کمتری از خود ساطع می‌کند. در واقع تیر با جان موجدار سینوسی دوستدار محیط زیست محسوب می‌شود.
- زیبایی منحصر به فردی به سازه می‌دهد.
سخن آخر
سوله‌ها سازه‌هایی کاربردی هستند که در ساختار شهری بسیار دیده می‌شوند. با توجه به اهمیت این سازه در متن بالا به معرفی آن، خصوصیات و ویژگی‌ها، انواع سوله از لحاظ اندازه دهانه و وزن آن، نوع طراحی و مواد به کار رفته در آن و بسیار موارد دیگر که در ساخت سوله نقش مهمی ایفا می‌کنند پرداخته‌ایم. امید آن است که مطالب فوق مورد استفاده شما قرار گیرد و با توجه به آنها انتخابی صحیح داشته باشید.
